مقدمه
بیماری تیروئید چشمی یا Graves Ophthalmopathy یکی از شایع‌ترین اختلالات چشمی مرتبط با سیستم ایمنی بدن است که معمولاً در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید (Graves Disease) دیده می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث بیرون‌زدگی چشم‌ها، التهاب بافت‌های اطراف چشم و محدودیت حرکات چشمی شود.
دکتر محمدحسن ریخته‌گر، فوق‌تخصص اکولوپلاستیک و اربیت، در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی علائم، علل و روش‌های درمانی و نقش جراحی اربیت در بهبود تیروئید چشمی می‌پردازد.
🔹 تیروئید چشمی چیست؟
در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های اطراف چشم (عضلات حرکتی و بافت چربی اربیت) حمله می‌کند. نتیجه این فرایند، التهاب، تورم و در نهایت جلو‌زدگی چشم (proptosis) است. این عارضه ممکن است در یک یا هر دو چشم رخ دهد و معمولاً با تغییرات تیروئید ارتباط مستقیم دارد.
🔹 علائم شایع بیماری تیروئید چشمی
-
بیرون‌زدگی تدریجی چشم‌ها (Exophthalmos)
-
خشکی، سوزش یا احساس جسم خارجی در چشم
-
دوبینی یا محدودیت حرکت چشم
-
تورم پلک‌ها و قرمزی سفیدی چشم
-
درد هنگام حرکت چشم
-
کاهش بینایی در مراحل پیشرفته
🔹 تشخیص تیروئید چشمی
تشخیص این بیماری با بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه تخصصی چشم، آزمایش عملکرد تیروئید و تصویربرداری از اربیت (CT یا MRI) انجام می‌شود. تشخیص زودهنگام بسیار مهم است زیرا در مراحل اولیه می‌توان از پیشرفت بیرون‌زدگی و آسیب بینایی جلوگیری کرد.
🔹 درمان‌های غیرجراحی
در مراحل خفیف، درمان معمولاً شامل کنترل بیماری تیروئید، استفاده از داروهای ضدالتهاب (کورتون)، قطره‌های مرطوب‌کننده و در موارد خاص، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است.
در این مرحله هدف کاهش التهاب و حفظ بینایی است، اما در صورتی که بیرون‌زدگی یا فشار روی عصب بینایی افزایش یابد، جراحی اربیت توصیه می‌شود.
🔹 جراحی تیروئید چشمی یا جراحی اربیت چیست؟
در موارد متوسط تا شدید، جراحی اربیت (Orbital Decompression Surgery) با هدف کاهش فشار و بیرون‌زدگی چشم انجام می‌شود. در این عمل، بخشی از استخوان دیواره اربیت یا بافت چربی اضافی برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای عضلات و عصب بینایی فراهم گردد.
این جراحی توسط فوق‌تخصص اکولوپلاستیک انجام می‌شود و می‌تواند در چند مرحله (برای هر چشم) صورت گیرد.
🔹 مزایای جراحی تیروئید چشمی
✅ کاهش بیرون‌زدگی چشم و بازگشت ظاهر طبیعی چهره
✅ بهبود میدان دید و حرکت چشم‌ها
✅ کاهش فشار روی عصب بینایی
✅ بهبود خشکی و التهاب چشم
✅ افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود کیفیت زندگی
🔹 مراقبت‌های بعد از جراحی
-
استفاده از کمپرس سرد در ۲۴ ساعت اول برای کاهش تورم
-
مصرف داروهای ضدالتهاب و آنتی‌بیوتیک طبق دستور پزشک
-
پرهیز از فعالیت‌های سنگین تا دو هفته
-
پیگیری منظم جهت ارزیابی حرکت و بینایی چشم‌ها
🔹 نقش فوق تخصص اکولوپلاستیک در درمان تیروئید چشمی
درمان موفق این بیماری نیازمند دانش دقیق از آناتومی اربیت و عملکرد عضلات چشمی است. دکتر محمدحسن ریخته‌گر با تکیه بر تخصص در حوزه اکولوپلاستیک و اربیت و تجربه جراحی در بیمارستان فوق تخصصی چشم نور تهران، درمان‌های دقیق و کم‌تهاجمی برای بیماران مبتلا به تیروئید چشمی ارائه می‌دهد.
🔹 جمع‌بندی
بیماری تیروئید چشمی می‌تواند علاوه بر تأثیر ظاهری، عملکرد بینایی را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد. کنترل صحیح تیروئید و مراجعه به فوق تخصص اکولوپلاستیک برای ارزیابی دقیق، کلید پیشگیری از عوارض جبران‌ناپذیر است.
جراحی اربیت در موارد پیشرفته می‌تواند ظاهر طبیعی چشم‌ها را بازگرداند و سلامت بینایی را حفظ کند.
